• گزارش  اعضای هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان وصادرکنندگان در مورد فرش های دستباف نما

    گزارش اعضای هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان وصادرکنندگان در مورد فرش های دستباف نما

    فرش دستباف به عنوان اصیل ترین و ریشه دار ترین هنر ملی ایرانیان همواره جایگاه ویژه ای در میان جهانیان داشته است

    « ادامه مطلب »

  • بررسی صادرات فرش ایران در شرایط جدید سیاسی

    بررسی صادرات فرش ایران در شرایط جدید سیاسی

    با حضور اعضای هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران برگزار شد

    « ادامه مطلب »

  • نخستین نمایشگاه قالی‌های اروپای غربی و هند اروپایی برگزار می شود

    نخستین نمایشگاه قالی‌های اروپای غربی و هند اروپایی برگزار می شود

    نخستین نمایشگاه قالی‌های اروپای غربی و هند اروپایی در ایران همزمان با هفته پژوهش توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار می شود

    « ادامه مطلب »

قالی هایی که در  شهر مشهد بافته می شوند دارای ویژگیهای برجسته ای هستند که شناخت آنها را به راحتی ممکن می سازد.این قالیها اولا دارای ابعاد متوسط و بزرگ (از 3* 2 متر تا 5 * 4 متر و بیشتر)هستند؛ ثانیاً ضخیم بودن خامه ها ,ارتفاع متوسط پرزها و در نتیجه سنگینی قالی از دیگر ویژگیهای قالیهای مشهد محسوب می شود.

تار و پود قالی های مشهد از نخ پنبه ای هستند. پود این قالی که پس از هر رج گره از روی آنها عبور می کند، از یک رشته نخ، که دیده نمی شود، و از یک رشته دیگر، که در پشت قالی دیده می شود، تشکیل شده است. رشته های تار تقریباً روی همدیگر قرار دارند. بالا و پایین قالی مزین به ریشه ای است که دو ردیف گره الوان در آن دیده می شود و هر بخش آن دارای رنگ متفاوتی است. گره آنها فارسی باف و به ندرت نیز گره ترکی باف دیده می شود (1000 تا 2500 گره در دسی متر مربع). در بافت این قالی ها اکثراً از پشم نرم خراسان استفاده می شود که ما قبلاً کیفیت خوب آن را از نظر استقامت و دوام ستوده ایم. برای اینکه نقص عمل ریسندگی و بافندگی را ترمیم کنند، پرز قالی مشهد را در حد ارتفاع متوسط قیچی و پرداخت می کنند. با این همه، دوام قالی مشهد، کمتر از دوام قالی هایی نیست که ارتفاع پرز آنها کوتاه تر است.

رجشمار فرشهای معمولی این شهر کمتر از 40 می باشد. در مشهد مؤسسات عمومی و خصوصی متعددی در کار فرش و فرشبافی و امور جانبی آن از طریق نمایندگی های خود فعالیت می کنند.

قالی مشهد در نقشه بندی، از نظر حفظ سنتهای خود کم نظیر است و افزون بر پر گوشتی و کلفتی و نرمی و با دوام بودن، به هنگام کهنگی به اصطلاح باب صادرات می شود.

 - طرح های رایج در فرش مشهد:

عرض حاشیه قالی مشهد به قالی های خراسان نمی رسد ولی این حاشیه نیز مثل حاشیه های قالی های خراسان از تعداد زیادی قاب های ثانوی تشکیل شده است که تعداد آنها عموماً از هفت تا هشت عدد قاب است. عریض ترین قاب آن با نقش های ریز گل و گیاهی نسبتاً متنوع است. نقش هراتی حاشیه با برگ های کوچک نخل که در مقابل همدیگر قرار گرفته اند، متداول ترین نقش آن است. و همچنین گونه های مختلفی از هراتی را در آن می بینیم، مثل سرو کوچک به شکل بته که جایگزین برگ های نوک تیزی شده است که در کنار نخل ها قرار داشته اند. این نقش، همان نقشی بوده که غالباً در قالی های خراسان نیز دیده می شده است. قاب های ثانوی قالی ها علاوه بر داشتن نقش برگ نخل به شکل تزئین پروانه ای، غالباً دارای نقش طرازهای خراسان نیز می باشد.

زمینه قالی ها را ترنج بزرگ مدوری فراگرفته که مشتمل بر ترنج های ثانوی متحد المرکز است (گاهی مواقع تعداد آنها به پنج عدد می رسند). هر کدام از این ترنج ها دارای یک رنگ جداگانه می باشند. محیط آنها کاملاً حالت تقسیم شده دارد به نحوی که تشکیل تاجی از غنچه هایی را می دهد که دور آنها کاملاً بریده می باشند. این حرکت به طرف ترنج اصلی پیش می رود. ترنج خارجی، مثل یک ستاره پرتودار، غنچه های خود را به حالت شعاعی روی زمینه قالی پخش می کند.

زمینه این قالی ها  دارای نقوشی از نوع اسلیمی است که برگ های کوچک نخل، انواع گل ها، شبکه های چنگکی شکل، بته و برگ های نوک تیز به این اسلیمی ها تابیده شده و تمام آنها توسط ساقه هایی ظریف به شکل حلزونی به خطوط اصلی این نقش اسلیمی متصل شده اند. هنرمندان محلی نیز آنها را اسلیمی (مارپیچ) می نامند. گاهی مواقع نیز در روی زمینه این قالی ها نقش چی یعنی نقش ابر کوچکی به شکل نوار را می بینیم که دارای منشأ چینی است و قبلاً نیز قالی های قدیمی هرات و قالی های قدیم اصفهان را نقشین می کرده است.

در قالی های مشهد نیز، مثل اکثر قالی های خراسان که دارای نقش ترنج و تصویر هستند، در اطراف زمینه آنها، به طرف بالا و پائین، و در لچکها، که چهار گوشه زمینه را تزئین می کنند، گلدانهایی را با خطوط موهوم و خیالی همراه با غنچه های گل می بینیم.

 در كتاب فرشنامه ایران در این باره آمده است:

“ فرش مشهد از نظر نقشه ویژگیهای خود را حفظ كرده است، طرح آن ،بیشتر افشان یا لچك ترنج یا زمینه افشان است ( برای فرشهای مرغوب بیشتر از نقشه های لچك ترنج بهره گیری می كنند) و خط ، در حاشیه و حاشیه ها در مجموع پر كار است. در مشهد لچك ترنج كف ساده هم بافته می شود. در فرش مشهد در مجموع نقشه متن و حاشیه با هم هماهنگ است و قالی مشهد در نقشه بندی. از نظر حفظ سنتهای خود كم نظیر است. “

در مورد طرح فرش مشهد در كتاب پژوهشی در فرش ایران اینگونه نوشته شده است:

“ گل های بزرگ شاه عباسی به همراه ساقه های نسبتاً باریك و ظریف از ویژگی های خاص طرح های قدیم مشهد بوده است كه از لحاظ ساختار بسیار شبیه به سبك خاص طرحهای اصیل هراتی است. طرحهای تصویری، شكارگاه در قالی معاصر مشهد كمتر دیده می شود. طرح لچك و ترنج سعدی در فرشهای اخیر مشهد فراوان دیده می شود. همچنین گرایش به طرحهای كرمان ، كاشان و نایین نیز به طور فراگیر شدت یافته است. “ همچنین در مقاله چالش و فرصتها برای فرش خراسان معرفی طرحهای مشهد به گونه زیر است:

“ دوره اول ( از آغاز تا 1340)

طرحها: محرابی، بوته جقه، لچك ترنج اسلیمی، افشان شاه عباسی و اسلیمی ، لچك ترنج شاه عباسی.

دوره دوم (‌ از 1340 تا حال)

طرحها: افشان، لچك ترنج، نائین ، تبریز ، تصویری، تابلویی

 

- رنگبندی ورنگرزی :معمولآ زمینه این قالی ها از مایه های گوناگون رنگ قرمز، از جمله قرمز تیره ، ارغوانی ، قرمز خرمایی یا قرمز آجری به وجود آمده  است .رنگ هایی که بر این قالی ها چیره اند، عبارتند از قرمز لاکی زمینه که از قرمزدانه به دست می آید. این رنگ پس از غوطه ور کردن پشم در آب آهک حاصل می شود (روشی که برای الیاف زیان آور است)، سپس رنگ آبی که یا تیره است و یا روشن. از آبی تیره و یا روشن بخصوص در حاشیه، لچک ها و ترنج استفاده می شود. طرح های قالی با رنگ های صورتی، سبز، سفید عاجی و غیره رنگین می شوند. در قدیم، مواد رنگ کننده غالباً طبیعی بوده اند (روناس برای قرمز خرمائی، نیل و برگ مو برای رنگ سبز، پوست گردو برای رنگ های خرمائی و قهوه ای بسیار کم رنگ، اسپرک برای رنگ زرد وغیره). امروزه استفاده از نیل مصنوعی رواج کامل دارد. 

در رنگرزی نخ فرش از رنگهای گیاهی مانند نیل، اسپرک، پوست گردو و انار نیز رنگهای شیمیائی استفاده می گردد.

 عبدالله احراری

پرداخت آنلاین

لطفاً جهت پرداخت وجه به صورت آنلاین، مبلغ مورد نظر را به ریال وارد نموده و پرداخت نمائید.
مبلغ (ريال) :

خبرنامه

کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق است به اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران

طراحی گرافیکی و طراحی وب سایت توسط استودیو طراحی حاشیه